Notities en uitgangspunten democratiecirkel Ministerie van de Toekomst
Sinds januari 2024 werkt de democratiecirkel van het Ministerie van de Toekomst aan het themaberaad democratie. Met een werkgroep bestaande uit zo’n twintig mensen uit het hele land die actief zijn op het snijvlak van lokale participatie, democratie, transitiedenken en cultuur werkt de democratiecirkel vanuit de volgende stappen:
- Probleemanalyse
- Droombeelden 2050
- Delen van de opbrengsten
1.Probleemanalyse, bedreigingen van de democratie:
De huidige liberale democratie biedt weinig ruimte voor toekomst-denken
De politiek zit een toekomstgericht bestuur van ons land in de weg want is gericht op lobby en kortetermijnbelang. De media jagen de korte termijn focus en polarisatie nog verder aan.
Burger als klant: focus op individuele en snelle oplossingen
Voor kiezers is het moeilijk om in de toekomst te denken. Mensen stemmen op basis van de situatie waarin ze zich in het heden bevinden en willen snelle oplossingen voor problemen in het nu. Burgers voelen zich steeds meer klant en verwachten dat er ‘geleverd’ wordt.
Burgerschap en democratische vaardigheden onder druk
In het onderwijs en in de publieke ruimte is weinig aandacht voor burgerschap en democratische vaardigheden. De democratische macht ligt daardoor sneller bij een kleine groep mensen. Mensen die wel ‘burgerschap tonen’ en aan de slag willen voor hun gemeenschap stuitten op problemen omdat middelen verdeeld zitten in verschillende hokjes bij gemeenten.
Privatisering en marktwerking
Collectieve diensten op bijvoorbeeld het gebied van zorg en onderwijs zijn in toenemende mate uitbesteed aan de markt, om een snelle en efficiënte dienstverlening te kunnen bieden. De overheid is hierdoor de controle op diensten kwijtgeraakt. De markt kan vaak niet voldoen aan de behoeftes van burgers. Bij publiek-private samenwerkingen ontbreken vaak partners vanuit de wetenschap en maatschappelijke organisaties.
2.Droombeelden: hoe ziet de ideale democratie eruit in 2050?
-Focus op wat je als burger kunt brengen in plaats van halen;
-Meer burgerschap, eigenaarschap en betrokkenheid bij de gemeenschap;
-Digitale mogelijkheden worden beter benut bij participatie;
-Nieuwe rituelen die gemeenschappen verbinden;
-Belangrijke beslissingen worden op wijkniveau genomen, het rijk faciliteert;
-Politici worden beter betaald waardoor ze meer tijd en ruimte hebben voor het gesprek en contact met de lokale bevolking;
-Er is een basisinkomen waardoor elke burger tijd en ruimte voelt om zich in te zetten voor de gemeenschap.
-Besluiten worden sociocratische genomen in de gemeenteraad en de leider wordt gekozen;
-Vitale maatschappelijke functies zoals zorg en onderwijs zijn uit de markt gehaald.
3.In welke vorm worden de resultaten van het themaberaad democratie in de samenleving gedeeld?
-Kunnen we alle ruim 300 gemeenten in Nederland bereiken? Ook als opmaat naar verkiezingen 2025?
-Een manifest of essay, bv gekoppeld aan het concept taakdemocratie.
-Kunstenaars worden uitgenodigd een toekomstdemocratie te verbeelden
-Niet-menselijke stemmen, hoe zou de democratie functioneren als de natuur aan het woord is?
-Acties gericht op jongeren, bv via programma’s / lessen burgerschap op scholen.
-Verbinding leggen met bibliotheken en initiatieven als Human Library.